ေကာ္ဖီတြင္က်ေရာက္တတ္ေသာပိုးမႊားမ်ားႏွင့္ကာကြယ္နည္းမ်ား
ေကာ္ဖီတြင္က်ေရာက္တတ္ေသာ ပိုးမႊားမ်ိဳးစိပ္မ်ားမွာ အေရအတြက္အားျဖင့္ အမ်ားအျပားရွိေသာ္ လည္း စီးပြားေရးအရအေရးပါ၍ အဓိကက်ေသာ ပိုးမႊားမ်ိဳးစိပ္မွာ အနည္းငယ္သာရွိသည္။ ေကာ္ဖီ ပင္သည္ ႏွစ္ရွည္ပင္ျဖစ္သည့္အေလ်ာက္ တစ္ေနရာမွတစ္ေနရာသို႔ ေရြ႕ရွားသြားလာတတ္ေသာ ပိုးမႊားမ်ား၏ တုိက္ခိုက္ဖ်က္ဆီးျခင္းကိုသာမက အပင္မွစြန္႔ခြာသြားျခင္းမရွိဘဲ တစ္ေနရာတည္းၿငိမ္ သက္၍ မ်ိဳးဆက္မ်ား တစ္သီတစ္တန္းေပါက္ပြားေနတတ္ေသာ ပိုးမႊားမ်ား၏ တိုက္ခိုက္ဖ်က္ဆီး ျခင္းကိုလည္းခံရတတ္ေပသည္။ ေကာ္ဖီပင္၏ ထိပ္ဖ်ားပိုင္းမွ အျမစ္ပိုင္းအထိ အစိတ္အပိုင္းအား လံုးလိုပင္ ပိုးတစ္မ်ိဳး သို႔မဟုတ္ အျခားတစ္မ်ိဳးမ်ိဳး၏ က်ေရာက္ဖ်က္ဆီးမႈကိုခံရသည္။
ေကာ္ဖီတြင္က်ေရာက္တတ္ေသာ ပိုးမႊားမ်ားအား ယင္းတို႔၏မူလမ်ိဳးရင္း (Family) ကိုပဓာနမျပဳဘဲ ဖ်က္ဆီးေသာအစိပ္အပိုင္းႏွင့္ ဖ်က္ဆီးမႈလကၡဏာကိုၾကည့္၍ အၾကမ္းအားျဖင့္ (၁)စုပ္စားပိုး၊ (၂) ကိုက္စားပိုးႏွင့္ (၃)ေဖာက္ပိုးဟူ၍ သံုးမ်ိဳးခြဲႏိုင္သည္။ အပင္အစိတ္အပိုင္းအသီးသီးတြင္ က်ေရာက္ မႈကိုမူတည္၍ ေကာ္ဖီပိုးမႊားမ်ားကို ေအာက္ပါအတိုင္း ခြဲျခားေဖၚျပထားသည္။
ေကာ္ဖီရြက္တြင္က်ေရာက္ေသာ ပိုးမႊားမ်ား
- (၁) အျဖဴေရာင္ “ဂ်ပိုး´´- ပိုး ( Mealy” bugs ) ေရႊမီဒါ ၊ ေရႊဆီတာ ၊ ေရႊမတက္တင္
- (၂) အဖူး / အညႊန္႔ထိုးပိုး ( Antestia bugs ) ေရႊမီဒါ ၊ ေရႊဆီတာ ၊ ေရႊမတက္တင္
- (၃) အစိမ္ေရာင္အေၾကးပိုး ( Green Scale ) ေရႊႏိုေဖာ့စ္
- (၄) အၫိဳေရာင္အေၾကးပိုး ( Brown Scale ) ေရႊႏိုေဖာ့စ္
- (၅) အေမႊးထူခူေကာင္ ( Hairy Caterpillar ) ေတာ္ေနဒိုး ၊ ေရႊဖန္သရင္း
- (၆) ျဖဳတ္ပိုး ( Thrip ) ေရႊမီဒါ ၊ ေရႊမန္သို
- (၇) ရြက္ထြင္းပိုး ( Leaf minor ) ေရႊမီဒါ ၊ ေရႊႏိုေဖာ့စ္ ၊ ေရႊမက္တင္
ပင္စည္ႏွင့္ အကိုင္းအခက္မ်ားတြင္ က်ေရာက္တတ္ေသာ ပိုးမ်ား
- (၁) ပင္စည္ေဖာက္ပိုးအျဖဴ ( White Stem-borer ) ေရႊဆန္းေဖာ့စ္
- (၂) ပင္စည္ေဖာက္ပိုးအနီ ( Red Stem-borer ) ေရႊဆန္းေဖာ့စ္
- (၃) ပင္စည္ေဖာက္ပိုးအနက္ ( Black Stem-borer ) ေရႊဆန္းေဖာ့စ္
- (၄) ေခါင္း၀ါေရာင္ပင္စည္ / အကိုင္းေဖာက္ပိုး ( Yellow headed Borer ) ေရႊဆန္းေဖာ့စ္
- (၅) အကိုင္းအခက္ေဖာက္ပိုး ( Shot-hole-Borer ) ေရႊဆန္းေဖာ့စ္
ေကာ္ဖီသီးတြင္ က်ေရာက္တတ္ေသာ ပိုးမ်ား
- (၁) ေကာ္ဖီသီးလံုေဖာက္ပိုး ( Coffee Berry Boer ) ေရႊဖန္သရင္း ၊ ေတာ္ေနဒိုး
- (၂) ေကာ္ဖီသီးလံုးေဖာက္ဖလံ ( Coffee Berry Moth ) ေရႊဖန္သရင္း ၊ ေတာ္ေနဒိုး
ေကာ္ဖီျမစ္တြင္ က်ေရာက္တတ္ေသာ ပိုးမ်ား
- (၁) ဖိုးလမင္းပိုး ( White Grubs ) ေရႊဖ်ဴရန္ 3G ၊ ေရႊဆန္းေဖာ့စ္
- (၂) နိမာတုတ္ပိုးမ်ား ( Nematodes ) ေရႊဖ်ဴရန္ 3G
ေကာ္ဖီပ်ိဳးခင္းတြင္ က်ေရာက္တတ္ေသာ ပိုးမ်ား
- (၁) ပင္ျဖတ္ပိုး ( Cut worm ) ေရႊဆန္းေဖာ့စ္၊ ေရႊဖ်ဴရန္
- (၂) ရြက္စားခူေကာင္ႀကီး ( Giant Looper ) ေရႊဆိုက္ပါ၊ ေတာ္ေနဒိုး
- (၃) အၿမီးပါရြက္စားခူေကာင္ ( Tailed Caterpillar ) ကလပ္စတာ၊ ေတာ္ေနဒိုး
- (၄) ပ်ပိုး ( Aphids ) ေရႊမီဒါ၊ ေရႊဆန္းေဖာ့စ္
ေကာ္ဖီရြက္တြင္က်ေသာအဓိကပိုးမႊားမ်ား
အျဖဴေရာင္ဂ်ပိုး – ပိုး
( Mealy bugs – Planococcus spp )
ကာကြယ္နည္းမ်ား
- (၁) ေကာ္ဖီပင္ေျခရင္းႏွင့္ အရိပ္ေျခရင္းမ်ားတြင္ ေရႊမီဒါ 70% WP ၊ ေရႊဆန္းေဖာ့စ္ အမႈန္႔ကို ဖ်န္းေပးျခင္းျဖင့္ ပုရြက္ဆိတ္မ်ားကို ကာကြယ္ႏိုင္သည္။ ပုရြက္ဆိတ္အံုမ်ားကိုလည္း ဖ်က္ဆီးရမည္။
- (၂) ပိုးခိုးေအာင္းႏိုင္ေသာေပါင္းျမက္မ်ားကို ရွင္းလင္းမီး႐ိႈ႕ပစ္ရမည္။
- (၃) ပိုးက်ေရာက္သည့္ အကြက္မ်ားကို ေအာက္ေဖာ္ျပပါ ေဆးတစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ ပက္ဖ်န္းကာကြယ္ ႏိုင္သည္။
- (က) ၁၈% ဒိုင္အယ္လ္ဒရင္ ( Dieldrin M.L ) ၁၀၀၀ စီစီကို ေရ ၂၀ လီတာႏွင့္ ေရာစပ္၍ ၎ေဆးရည္ထဲသို႔ မိသလင္းဘလူ(Methylene Blue)ဆိုးေဆးေအာင္စ ၀က္ကို ေရာထည့္ေပးရမည္။ ယင္းေဆးေဖ်ာ္ရည္အား ေကာ္ဖီပင္၏ ေအာက္ေျခ ပင္စည္ပတ္လည္တြင္ ၆ လက္မ အက်ယ္သုတ္လိမ္းရမည္။
- (ခ) အထက္ပါေဆးရည္ျဖင့္ သုတ္လိမ္းထားေသာ ပင္စည္ေဆးကြင္းကို ေက်ာ္ျဖတ္၍ ပုရြက္ဆိတ္မ်ား အပင္ေပၚမတတ္ႏိုင္ရန္ ေျမႀကီးႏွင့္ ထိေနေသာ အကိုင္းမ်ားကို ျဖတ္ေတာက္ဖယ္ရွားေပးရမည္။
- (ဂ) မလိုအပ္ေသာ သားတတ္မ်ားကိုဖယ္ရွားေပးရမည္။
အဖူးအညြန္႔ထိုးပိုး ( Antestia bugs – Antestiopis spp )
ကာကြယ္နည္းမ်ား
- (၁) ပထမကိုင္းမွ ဒုတိယကိုင္းမ်ား ၊ တတိယကိုင္းမ်ားလြန္ကဲစြာေပၚထြက္မႈေၾကာင့္ ပိတ္ေမွာင္ ေနေသာေကာ္ဖီပင္အား အလင္းေရာင္ႏွင့္ ေလအ၀င္ေကာင္းေစရန္ ဒုတိယကိုင္းအေတာ္ မ်ားမ်ားကို ဖယ္ရွားျခင္းႏွင့္အတူ အျခားကိုင္းပိုကိုင္းလွ်ံမ်ားႏွင့္ အတက္ဖဲ့ျခင္းမ်ားကိုပါ ေဆာင္ရြက္ရန္လိုအပ္သည္။
- (၂) ဤပိုးမ်ားက်ေရာက္ေၾကာင္း ေစာစီးစြာသိရွိရပါက တစ္ဧကလွ်င္ ေကာ္ဖီပင္ ၅ ပင္အား က်ပန္းစနစ္ျဖင့္ေရးခ်ယ္၍ပိုးပါ၀င္မႈအေရအတြက္ကိုစစ္ေဆးရမည္။ ပိုးမ်ားကိုပလတ္စတစ္ သို႔မဟုတ္ တာေပၚလင္မိုးကာေပၚစုေဆာင္း၍ တစ္ပင္လွ်င္ ပိုး ၃ ေကာင္ ၅ ေကာင္အထိ ေတြ႕ရလွ်င္ ပိုးသတ္ေဆး တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ ပက္ဖ်န္းကာကြယ္ရမည္။
အစိမ္းေရာင္အေၾကးပိုး ( Green Scale – Coccus viridis )
ကာကြယ္နည္းမ်ား
- (၁) ၁၈% ဒိုင္အယ္လ္ဒရင္း ( Dieldrin M.L ) ၁၀၀၀ စီစီကို ေရ ၂၀ လီတာႏွင့္ေရာစပ္၍ ေဖ်ာ္ ထားေသာ ေဆးရည္အား ေရ ၄ ဂါလံတြင္ မီသလင္းဘလူးဆိုးေဆး ( Methylene blue dye ) ေအာက္စ၀က္ေရာ၍ ေဖ်ာ္ထားသည့္ဆိုးေဆးရည္ျဖင့္ေရာစပ္လွ်က္ ေကာ္ဖီပင္ ေအာက္ဆံုးအကိုင္းေအာက္ ပင္စည္ပတ္လည္တြင္ ၆ လက္မအက်ယ္ သုတ္လိမ္းေပးထား ရမည္။ ေဆးကြင္းအေပၚရွိ အကိုင္းမ်ား ေျမႏွင့္ထိေအာင္ ညြတ္က်ေနပါက ယင္းအကုိင္းမွ တဆင့္ ပုရြက္ဆိတ္မ်ား အပင္ေပၚမတတ္ေစရန္ အကိုင္းမ်ားကို ျဖတ္ေတာက္ဖယ္ရွားေပး ရမည္။
- (၂) ပင္စည္ကို ေဆးကြင္းရစ္ရန္ ပင္စည္ေသးငယ္လြန္းပါက အထက္ပါႏႈန္းထားမ်ားအတိုင္း ေဖ်ာ္စပ္ထားေသာ ၁၈% ဒိုင္အယ္လ္ဒရင္း ေဆးေဖ်ာ္ရည္ျဖင့္ ေျမႀကီးႏွင့္ထိကပ္ေနေသာ ပင္စည္ေျခရင္း (Collar)ႏွင့္ အပင္ပတ္လည္ရွိ ေျမႀကီးအစိုဓါတ္ထိန္း ေျမဖံုးပစၥည္းမ်ားအား ပက္ဖ်န္းေပးရမည္။
- (၃) မာလာသီယြန္ ၅% အမႈန္႔ ၊ ၂ % Folidoli BHC ၁၀ % စသည့္ ပိုးသတ္ေဆးအမႈန္႔ တစ္ မ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ ေကာ္ဖီပင္ေျခရင္းႏွင့္ အရိပ္ပင္ေျခရင္းမ်ားကို ပက္ဖ်န္းေပး၍ ပုရြက္ဆိတ္မ်ားကို ကာကြယ္ႏိုင္သည္။
- (၃) ေပါင္းျမက္အမိႈက္မ်ားတြင္ အေၾကးပိုးမ်ား ခိုေအာင္းႏိုင္သျဖင့္ ဖယ္ရွားမီး႐ိႈ႕ပစ္ရမည္။
အၫိဳေရာင္အေၾကးပိုး ( Brown Scale – Saissetia coffeae )
ကာကြယ္နည္းမ်ား
- (၁) ေကာ္ဖီပင္ႏွင့္ အရိပ္ပင္ေျခရင္းမ်ားပတ္လည္တြင္ ေအာက္ေဖာ္ျပပါေဆးမႈန္႔တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ ပတ္ဖ်န္းျခင္းအားျဖင့္ ပုရြက္ဆိတ္မ်ား အပင္ေပၚတတ္မႈကိုကာကြယ္ႏိုင္သည္။
- (က) BHC 10%
- ( ခ) Ekalux 1.5%
- ( ဂ) Folidol 2%
- (ဃ) Malathion 5%
- ((၂) အၫိဳေရာင္အေၾကးပိုးက်ေရာက္မႈကို ေအာက္ေဖာ္ျပပါ ပိုးသတ္ေဆးတစ္မ်ိဳးမ်ိဳးအား ေရလီ တာ ၂၀၀ တြင္ သို႔မဟုတ္ လတ္လတ္ဆတ္ဆတ္ေဖ်ာ္ထားေသာ ေဘာ္ဒိုေဆးရည္ (Bord- eaux mixture ) တြင္ ထည့္ေဖ်ာ္၍ ပက္ျဖန္းကာကြယ္ႏိုင္သည္။
- (၃) မာလာသီယြန္ ၅% အမႈန္႔ ၊ ၂ % Folidoli BHC ၁၀ % စသည့္ ပိုးသတ္ေဆးအမႈန္႔ တစ္ မ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ ေကာ္ဖီပင္ေျခရင္းႏွင့္ အရိပ္ပင္ေျခရင္းမ်ားကို ပက္ဖ်န္းေပး၍ ပုရြက္ဆိတ္မ်ားကို ကာကြယ္ႏိုင္သည္။
- (က) Ekalux 25E – ၂၀၀ စီစီ
- ( ခ) Lebacid 1000 – ၈၀ စီစီ
- ( ဂ) Sumithion 50EC – ၁၀၀ စီစီ
- (ဃ) Nuvacron 40 – ၁၃၀ စီစီ
- (၃) ပိုးမႊားခိုေအာင္းႏိုင္ေသာ ေပါင္းျမက္မ်ားကို သုတ္သင္ဖယ္ရွား၍ မီး႐ိႈ႕ပစ္ရမည္။
အေမြးထူရြက္စားခူေကာင္ ( Hairy Caterpillar – Eupterote spp)
ကာကြယ္နည္းမ်ား
- (၁) အေမႊးထူေကာင္မ်ား ဥထားေသာ အကိုင္းမ်ားကိုခ်ိဳင္၍ မီး႐ိႈ႕ျခင္းျဖင့္ ၎ပိုးက်ေရာက္မႈကို ကာကြယ္ႏိုင္သည္။ ဤသို႔ပိုးမ်ားဥဥထားေသာအကိုင္းမ်ားကို တျဖည္းျဖည္းသုတ္သင္သြား ျခင္းျဖင့္ ပိုးက်ေရာက္မႈပမာဏ ေလ်ာ့နည္းသြားမည္ျဖစ္သည္။
- (၂) အရိပ္ပင္မ်ား၏ေျခရင္းတြင္ စုေ၀းေနေသာခူေကာင္မ်ားကို ရွာေဖြစုေဆာင္း၍ ဖ်က္ဆီးပစ္ ရမည္။
- (၃) ပိုးတံုးလံုးမ်ားျဖစ္ေပၚေနေသာ ေျမႀကီးအားတူးဆြ၍ ထံုးျဖဴးျခင္းသည္ ပိုးတံုးလံုးမ်ား (Pupae) ကို ဖ်က္ဆီးေရးအတြက္ အေထာက္အကူျဖစ္ေစသည္။ ယင္းပိုးတံုးလံုးမ်ားကို ရွာေဖြ၍ စုေဆာင္းဖ်က္ဆီးပစ္ႏိုင္သည္။
- (၄) ညအခါ မီးေထာင္ေခ်ာက္မ်ားတပ္ဆင္ကာ ပိုးဖလံမ်ားကို ဆြဲေဆာင္၍သတ္ပစ္ႏိုင္သည္။
- (၅) ခူေကာင္မ်ားအရြက္မ်ားကို စတင္စားေသာက္ခ်ိန္တြင္ ေအာက္ေဖာ္ျပပါေဆးတစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ ဖ်န္း၍ ကာကြယ္ႏိုင္သည္။
| စဥ္ | ပိုးသတ္ေဆးအမ်ိဳးအစား | ေရလီတာ ၂၀၀ ျဖင့္ ေရာစပ္ရမည့္ေဆးႏႈန္း | |
|---|---|---|---|
| (က) | Ekalux | 2.5% | ၃၂၀ – စီစီ |
| ( ခ) | Metacid | 50 EC | ၁၆၀ – စီစီ |
| ( ဂ) | Sumithion | 50 EC | ၂၄၀ – စီစီ |
| (ဃ) | Sumithion | 50 EC | ၈ – စီစီ |
| ( င) | Cymbush | 25 EC | ၈ – စီစီ |
| ( စ) | Permasect | 25 EC | ၁၆ – စီစီ |
| (ဆ) | Sumicidin | 20 EC | ၁၆ – စီစီ |
ရြက္ထြင္းပိုး ( Leaf miners – Leucoptera spp).
ကာကြယ္နည္းမ်ား
- (က) ၅၀% ဖီႏိုက္ႀတိဳသီယြန္ေဆးရည္ ( ၁.၂၅ ) ေအာင္စအား ေရ ၄ ဂါလံႏွင့္ ေရာစပ္၍ ေကာ္ဖီတစ္ပင္လွ်င္ အရြကအနည္းအမ်ားကိုလိုက္၍ ေရေရာေဆး ၆၀၀ – ၈၅၀ စီစီကို ျဖန္႔ေပးရမည္။
- ( ခ) ၅၀% ဖင္သီယြန္ေဆးရည္ ( ၁.၂၅ ) ေအာင္စအား ေရ ၄ ဂါလံႏွင့္ေရာစပ္ၿပီး ေကာ္ဖီပင္၏ အရြက္အနည္းအမ်ားကိုလိုက္၍ တစ္ပင္လွ်င္ေရေရာေဆး ၆၀၀ – ၈၅၀ စီစီပတ္ျဖန္းေပးရမည္။
- ( ဂ) ၅၀% မာလာသီယြန္ေဆးရည္ ( ၁.၂၅ ) ေအာင္စအား ေရ ၄ ဂါလံႏွင့္ေရာစပ္၍ ေကာ္ဖီ တစ္ပင္လွ်င္ ေရေရာေဆး ၆၀၀ – ၈၅၀ စီစီကို ပက္ျဖန္းေပးရမည္။
- (ဃ) ကင္းေထာက္ ( Scouting ) နည္းျဖင့္ကာကြယ္နည္း
- – – ဤပိုး၏ဖလံေကာင္မ်ား ( Moths ) အမ်ားအျပားက်ေရာက္ေနေသာ ေကာ္ဖီပင္ မ်ားအား လႈပ္ခါလိုက္ေသာအခါ တစ္ပင္မွ ဖလံေကာင္(၃၅)ေကာင္ထက္ပို၍ပ်ံထြက္ လာသည္ကိုေတြ႕ျမင္ရလွ်င္ ပိုးသတ္ေဆးတစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ ပက္ဖ်န္းကာကြယ္ႏိုင္သည္။
ျဖဳတ္ပိုး ( Thrips – Scirtothrips spp)
ကာကြယ္နည္းမ်ား
- (၁) ဖီႏိုက္ႀတိဳသီယြန္ ၅၀% (ML) ေဆး ၂၅ စီစီအား ေရ ၂၀ လီတာတြင္ထည့္ေဖ်ာ္၍ ေကာ္ဖီ ရြက္အနည္းအမ်ားကိုၾကည့္ၿပီး တစ္ပင္လွ်င္ေဆးေဖ်ာ္ရည္ ၆၀၀ – ၈၅၀ စီစီႏႈန္းျဖင့္ ပက္ဖ်န္းကာကြယ္ႏိုင္သည္။
- (၂) ဒိုင္မီကရြန္ (Dimecron) ပိုးသတ္ေဆး ၈၀ စီစီကို ေရလီတာ ၂၀၀ တြင္ ထည့္ေဖ်ာ္၍ ပတ္ ျဖန္းကာကြယ္ႏိုင္သည္။
- (၃) သင့္ေလ်ာ္ေကာင္းမြန္ေသာ အရိပ္ေပး၍ ေကာ္ဖီစုိက္ပ်ိဳးျခင္းျဖင့္ ဤပိုးက်ေရာက္ျဖစ္ေပၚမႈ ကိုကာကြယ္ႏိုင္သည္။
ပင္စည္ေဖာက္ပိုးအျဖဴ ( White Stem – borer – Xylotechus quadrips )
ကာကြယ္နည္းမ်ား
- (၁) ပင္စည္ေဖာက္ပိုးအျဖဴမ်ားသည္ ဥဥရန္ ေနေရာင္ႏွင့္တိုက္႐ိုက္ထိေတြ႕ေသာ ေကာ္ဖီပင္ကို ပို၍ ႏွစ္သက္ၾကသျဖင့္ ေကာ္ဖီပင္မ်ားကို အရိပ္ေကာင္းစြာရရန္အရိပ္ပင္မ်ား တည္ေထာင္ စိုက္ပ်ိဳးရမည္။
- (၂) ပိုးကိုေျခရာခံလိုက္ရွာျခင္း ၊ ပိုးက်ပင္မ်ားကို အျမစ္ႏုတ္ပစ္ျခင္း သို႔မဟုတ္ ငုတ္တိုသာက်န္ ေအာင္ျဖတ္ျခင္း ၊ မီး႐ိႈ႕ဖ်က္ဆီးျခင္းမ်ားကို မွန္မွန္ေဆာင္ရြက္ရမည္။ ျဖတ္ေတာက္ထား ေသာပင္စည္မ်ားကို သိုေလွာင္ထားျခင္းကို မျပဳလုပ္သင့္ ၊ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆိုေသာ ဤသို႔ ျပဳလုပ္ျခင္းျဖင့္ ပိုးျဖစ္ေပၚမႈကာလကို ပို၍တုိးေစႏိုင္သည္။
- (၃) ပင္စည္မႀကီးႏွင့္ပထမကိုင္းႀကီးမ်ားအား ဧၿပီႏွင့္ေမလတြင္တစ္ႀကိမ္ ၊ ပိုးက်ေရာက္ျခင္း ျပင္းထန္မႈအေပၚမူတည္၍ ေအာက္တိုဘာလမွ ဒီဇင္ဘာလအထိတစ္ႀကိမ္ သို႔မဟုတ္ BHC (50 WP) ၄ ကီလိုဂရမ္ကို ေရ ၂၀၀ လီတာ ( ၄၅ ဂါလံ ) တြင္ ထည့္ေဖ်ာ္ထားေသာ ေဆး ေဖ်ာ္ရည္ျဖင့္သုတ္လိမ္းေပးရမည္။ ေဆးသုတ္လိမ္းခ်ိန္သည္ ပိုးထြက္ေပၚလာသည့္ ကာလ ႏွင့္ တိုက္ခိုက္ရန္လိုအပ္သည္။ ယင္းေဖ်ာ္ရည္အား ေဆးေဖ်ာ္ရည္ ၁ လီတာလွ်င္ Sandoivt သို႔မဟုတ္ Vettoplant ေဆး ၁ စီစီႏႈန္းျဖင့္ ေရာစပ္ေပးက ပို၍ ေကာင္းပါသည္။
ပင္စည္ေဖာက္ပိုးအနက္ ( Black borer – Apate monachus )
ကာကြယ္နည္းမ်ား
- (၁) ပိုးေဖာက္၀င္သြားေသာ အေပါက္မွစက္ဘီးစပုတ္တန္ ( သို႔မဟုတ္ ) သြပ္နန္းႀကိဳးအမာျဖင့္ ပိုးေဖာက္ လိႈဏ္ေခါင္းတစ္ေလ်ာက္ ထိုးသြင္း၍ ပိုးေကာင္ကို သတ္ျဖတ္ၿပီး ကာကြယ္ႏိုင္သည္။
- (၂) ဂြမ္းစတစ္စကို ဒိုင္အယ္လ္ဒရင္း ပိုးသတ္ေဆးရည္ သို႔မဟုတ္ အျခားသိုးသတ္ေဆး တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ ဆြတ္၍ ပိုးေဖာက္လိႈဏ္ေခါင္းအထက္သို႔ သြတ္သြင္း၍လည္း ပိုးကိုသတ္ႏိုင္သည္။
ပင္စည္ေဖာက္ပိုးအနီ ( Red stem – borer – Zeuera coffeae )
ကာကြယ္နည္းမ်ား
ပင္စည္ေဖာက္ပိုးအနီက်ေရာက္မႈျဖစ္ပြားလွ်င္ အပင္တစ္ပင္လံုး သို႔မဟုတ္ ပိုးက်ေရာက္သည့္ အကိုင္းအခက္မ်ားသည္ ျဖတ္ေတာက္၍ မီး႐ိႈ႕ရမည္။
ေခါင္း၀ါေရာင္ပင္စည္ / အကိုင္းေဖာက္ပိုး ( Yellow Headed Borer – Dirphya nigricornis)
ကာကြယ္နည္းမ်ား
- (၁) ပိုးက်၍ ညႇိဳးသြားေသာအကိုင္းမ်ားကို ျဖတ္ထုတ္ပစ္ရမည္။
- (၂) ပင္စည္အမ်ားထားသည့္ေကာ္ဖီတြင္ ပင္စည္အိုမ်ားကို ျဖတ္ထုတ္၍ မီး႐ိႈ႕ရမည္။
- (၃) ပိုး၏ အညစ္အေၾကးထုတ္ ေအာက္ဆံုးအေပါက္အားခ်ဲ႕၍ (၁း၁၀၀) အခ်ိဳးျဖင့္ေဖ်ာ္ထား ေသာ ဒိုင္အယ္လ္ဒရင္း ၁၈% ေဆးရည္အနည္းငယ္ကို ေဆးထိုးအပ္ျပြတ္ျဖင့္ စုတ္ယူ၍ ခ်ဲ႕ထားေသာ အေပါက္ထဲသို႔ထိုးသြင္းရမည္။
- (၄) ပိုးက်ေရာက္မႈျပင္းထန္လွ်င္ ပိုးက်ေရာက္ေသာအပင္၏ ေအာက္ေျခေျမႀကီးအား ရွင္းလင္း ၿပီး ပထမအႀကိမ္ ေဆးထိုးထည့္၍ မေသေသာ ပိုးေလာက္လန္းမ်ားအား အေျပာင္ရွင္းထား ေသာေျမေပၚတြင္ ပိုးေလာက္လန္းမ်ား၏ အညစ္အေၾကးမ်ားကို ရွာေဖြၿပီး ဒုတိယအႀကိမ္ ေဆးထိုးထည့္ရမည္။
အကိုင္းအခက္ေဖာက္ပိုး ( Shot – hole Borer – Xylosandrus spp)
ကာကြယ္နည္းမ်ား
- (၁) စက္တင္ဘာလမွ ဒီဇင္ဘာလအတြင္း ပိုးက်ေရာက္ေသာ အကိုင္းအခတ္မ်ားကို ျဖတ္ ေတာက္မီး႐ိႈ႕ျခင္း
- (၂) ေႏြရာသီအတြင္းပိုးက်ထားေသာ မလိုအပ္သည့္သားတက္မ်ားကိုျဖတ္ေတာက္၍မီး႐ိႈ႕ျခင္း။
- (၃) ေရစီးေရလာေကာင္းေစရန္ ေရေျမာင္းမ်ားေဖာက္ျခင္းႏွင့္ အရိပ္ပါးပါးရေအာင္ ျပဳစုထိန္း သိမ္းျခင္းျဖင့္ စိုထိုင္းမႈကို ေလ်ာ့ပါးေစၿပီး ထိုသို႔စိုထိုင္းမႈ ေလ်ာ့ပါးသည္ႏွင့္အမွ် Ambrosia မိႈမ်ားႀကီးထြားမႈကို ေႏွာင့္ေႏွးေစျခင္း
ေကာ္ဖီသီးလံုးေဖာက္ပိုး ( Coffee Berry Borers – Hypothenemus hampei)
ကာကြယ္နည္းမ်ား
ပိုးသတ္ေဆးမ်ားျဖင့္ကာကြယ္ျခင္း
- (၁) ဒိုင္အယ္လ္ဒရင္း (၁၈%) ပိုးသတ္ေဆးရည္ (၂) ေအာင္စလွ်င္ ေရ (၄) ဂါလံျဖင့္ေရာ၍ ေကာ္ဖီပင္အရြယ္အစားအလိုက္ ဖ်န္းေပးရန္ ၊ ေဆးဖ်န္းျခင္းကို အသီးခူးၿပီး ၃ ပတ္တစ္ ႀကိမ္ ဆက္လက္ေဆာင္ရြက္ရန္ျဖစ္သည္။
- (၂) အင္ဒိုဆာလ္ပန္ (၃၅%) ပိုးသတ္ေဆးရည္ (၂)ေအာင္စလွ်င္ ေရ (၄)ဂါလံျဖင့္ေရာစပ္၍ တစ္ပင္လွ်င္ ေရေရာၿပီးေဆးရည္ (၆၀၀-၈၅၀)စီစီႏႈန္းျဖင့္ ဖ်န္းေပးရန္ ၊ ေဆးျဖန္းျခင္းကို (၃)ပတ္တစ္ႀကိမ္ ဆက္လက္ေဆာင္ရြက္ရန္ ျဖစ္သည္။
ေကာ္ဖီသီးလံုးေဖာက္ဖလံ ( Coffee Berry Moth – Prophantis smaragdina )
ကာကြယ္နည္းမ်ား
ေကာ္ဖီ အဓိကပန္းပြင့္ခ်ိန္ သို႔မဟုတ္ ပန္းပြင့္ၿပီးေနာက္ မၾကာမီအတြင္း ေကာ္ဖီပင္မ်ားကို စစ္ေဆး ရမည္။ အကယ္၍ ပန္းဖူးမ်ား သို႔မဟုတ္ အသီးႏုမ်ားအား ခူေကာင္မ်ား စားထားသည္ကို ေတြ႕ရ လွ်င္ ပိုးသတ္ေဆး ခ်က္ခ်င္းျဖန္းရမည္။ ထို႔ေနာက္ ၅ ပတ္ ၆ ပတ္ျခား၍ ေအာက္ပါ ပိုးသတ္ေဆးမ်ားကို အသံုးျပဳ၍ ပက္ဖ်န္းကာကြယ္ရမည္။
- (၁) ဖီႏိုက္ႀတိဳသီယြန္ ၅၀% (ML) ေဆးရည္ ၅၀ စီစီကို ေရ ၂၀ လီတာႏွင့္ ေရာစပ္ေဖ်ာ္ထား ေသာေဆးေဖ်ာ္ရည္
- (၂) ဖင္သီယြန္ ၅၀% (ML) ေဆးရည္ ၅၀ စီစီကို ေရ ၂၀ လီတာႏွင့္ေရာစပ္၍ ေဖ်ာ္ထားေသာ ေဆးရည္
အထက္ပါ ေဆးေဖ်ာ္ရည္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးကို ေကာ္ဖီပင္တစ္ပင္လွ်င္ ၆၀၀ – ၈၅၀ စီစီႏႈန္းျဖင့္ အရြက္အ နည္းအမ်ားကိုၾကည့္၍ ပက္ဖ်န္းေပးရမည္။
ေကာ္ဖီအျမစ္တြင္က်ေရာက္တတ္ေသာပိုးမ်ား
ဖိုးလမင္းပိုး ( White Grubs – Holotrichia spp )
ကာကြယ္နည္းမ်ား
- (၁) ေႏြရာသီတြင္ ဖိုးလမင္းပိုးက်ေရာက္မႈကို သတိျပဳမိလွ်င္ ပင္ေျခပတ္လည္ရွိ ေျမႀကီးအား လင္ဒိန္းပိုးသတ္ေဆး ( 20.EC ) ၇၅၀ စီစီျဖင့္ ေရ (၂၀၀)လီတာ ေရာစပ္ထားသည့္ ေဆး ေဖ်ာ္ရည္ျဖင့္ ရႊဲစိုေအာင္ေလာင္း၍ ကာကြယ္ႏိုင္သည္။
- (၂) ေကာ္ဖီတစ္ပင္အတြက္ ေအာက္ေဖာ္ျပပါ ပိုးသတ္ေဆးတစ္မ်ိဳးမ်ိဳးကို သံုး၍ ကာကြယ္ႏိုင္သည္။
| (က) | Thimet | 10 G | ၅ ဂရမ္ |
| ( ခ) | Furadan | 3 G | ၁၀ ဂရမ္ |
| ( ဂ) | Scuidol | 4.4 G | ၁၀ ဂရမ္ |
- (၃) ပိုးေကာင္မ်ားအား ရွာေဖြစုေဆာင္း၍ သတ္ျဖတ္ကာကြယ္ႏုိင္သည္။
နီမတုတ္ပိုးမ်ား ( Nematodes )
ကာကြယ္နည္းမ်ား
- (၁) နီမတုတ္ျဖစ္ပြားေနေသာေဒသမွ မိမိပ်ိဳးခင္းသို႔ ကူးစက္မလာေစရန္ ပ်ိဳးခင္းကို အစဥ္သန္႔ ရွင္းမႈျပဳလုပ္ထားရမည္။
- (၂) ပ်ိဳးခင္းေျမအား နီမတုတ္သတ္ေဆးတစ္မ်ိဳးမ်ိဳး အသံုးျပဳ၍ ပိုးသန္႔ထားရမည္။
- (၃) နီမတုတ္၀င္ထားေသာ ပ်ိဳးပင္မ်ားကို မီး႐ိႈ႕ဖ်က္ဆီးရမည္။
- (၄) နီမတုတ္က်ေရာက္၍ ဖ်က္စီးေနေသာ ေကာ္ဖီစိုက္ခင္းေဟာင္းအား ဖ်က္စီးသည့္ႏွစ္တြင္ ျပန္မစိုက္ဘဲ တစ္ႏွစ္မွ်လပ္ထားသင့္သည္။
- (၅) ပင္လံုးျပန္႔ ( Systemic Insecticide ) ေဆးတစ္မ်ိဳးမ်ိဳးကို ပက္ဖ်န္းကာကြယ္ႏိုင္သည္။
- (၆) နီမတုတ္ဒဏ္ ခံႏိုင္ရည္အားေကာင္းေသာ ေကာ္ဖီမ်ိဳး (သို႔မဟုတ္) လက္ခံပင္ ( Root Stock ) ကိုသံုး၍ စိုက္ပ်ိဳးသင့္သည္။
အျမစ္ရိနာ နီမတုတ္ ( Lesion Nematodes, Pratylenchus spp )
ကာကြယ္နည္းမ်ား
အထက္ေဖာ္ျပထားေသာ ျမစ္ဖုနီမတုတ္မ်ားကာကြယ္နည္းအတိုင္းေဆာင္ရြက္၍ ကာကြယ္ႏိုင္ပါသည္။
နီမတုတ္ျဖစ္ပြားေနေသာ ေကာ္ဖီပ်ိဳးခင္းမ်ားမွ နီမတုတ္မ်ား မိမိစိုက္ခင္းဘက္ ကူးမလာေစရန္ စိုက္ ခင္းပ်ိဳးခင္းမ်ားကို သန္႔ရွင္းေသာ ေဆာင္ရြက္ထားသင့္သည္။ ေျမပဲခြံမ်ားတြင္ (P.brachyurus) နီမတုတ္မ်ိဳးစိတ္ ပါလာႏိုင္သျဖင့္ ေျမပဲခြံျဖင့္ ေကာ္ဖီပင္ ေျမဖံုးမည္ဆိုပါက ေျမပဲခြံမ်ားအား မီသိုင္းဗ႐ိုမိုက္ ( Methyl bromide ) ျဖင့္ (၂၄)နာရီ အေငြ႕ေပးပိုးသတ္၍ သံုးသင့္သည္။
ဓါတ္ခြဲခန္းႏွင့္ စိုက္ခင္းစမ္းသပ္ကြက္မ်ားတြင္ ( Fenamiphos ) နီမတုတ္ေဆးကို ေကာ္ဖီတစ္ပင္ လွ်င္ (၀.၅) သုိ႔မဟုတ္္ (၁.၀)ဂရမ္ႏႈန္းအသံုးျပဳ၍ ေကာင္းစြာကာကြယ္ႏိုင္သည္။ ၎ေဆးသည္ အသံုးျပဳသည့္ေန႔မွ ရက္ေပါင္း (၉၀)အထိ အာနိသင္က်န္သည္။
အာေရးဗီးယား ေကာ္ဖီမ်ိဳးစိပ္ထက္ ႐ိုဆတ္စတာ ေကာ္ဖီမ်ိဳးစိတ္သည္ (P.coffee) နီမတုတ္ဒဏ္ကို ပိုခံႏိုင္ရည္ရွိသျဖင့္ ႐ိုဘတ္စတာ ေကာ္ဖီမ်ိဳးကို ေအာက္ခံပင္ ( Root stock ) အျဖစ္ထား၍ ကိုင္းဆက္ စိုက္ပ်ိဳးႏိုင္သည္။
အျမစ္ထြင္းေဖာက္ နီမတုတ္ ( Burrowing Nematode, Radopholus similes )
ကာကြယ္နည္းမ်ား
ေျမႀကီးထဲ၌ အျမစ္အတြင္းေဖာက္ နီမတုတ္မ်ားျဖစ္ေပၚမိလွ်င္ ၊ ၎အားကာကြယ္ႏွိမ္နင္းရန္ လြန္စြာခက္ခဲသည္။ ဤနီမတုတ္မ်ားသည္ ေျမႀကီး ၊ ေရႏွင့္ အပင္အစိတ္အပိုင္းမ်ား ေရြ႕ရွားျခင္း အားျဖင့္ တေနရာမွ ငွက္ေပ်ာပင္မ်ားတြင္ ဤနီမတုတ္မ်ားက်ေရာက္ေနတတ္သျဖင့္ ငွက္ေပ်ာခင္း ဖ်က္၍ ေကာ္ဖီစိုက္မည္ဆိုပါက ေကာ္ဖီမစိုက္မီတစ္ႏွစ္တာ မည္သည့္သီးႏွံမွ်မစိုက္ဘဲ လွပ္ထား ေပးသင့္သည္။ ပင္လံုးျပန္႔ နီမတုတ္ေဆးမ်ားအား ေျမႀကီး သို႔မဟုတ္ အရြက္မ်ားကို ဖ်န္း၍စမ္းသပ္ ကာကြယ္ႏိုင္သည္။
ေက်ာက္ကပ္ပံု နီမတုတ္ ( Reniform Nematodes, Rotylenchulus reniformis )
ကာကြယ္နည္းမ်ား
ဤေက်ာက္ကပ္ပံု နီမတုတ္ ကာကြယ္နည္းမွာ အျမစ္ဖု နီမတုတ္ ကာကြယ္ႏွိမ္နင္းနည္း အတိုင္းပင္ ျဖစ္သည္။ ဤနီမတုတ္ က်ေရာက္ေသာ အခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ႀကံႏွင့္သီးလွည့္ စိုက္ပ်ိဳးကာကြယ္ျခင္းသည္ ပို၍ ထိေရာက္သည္ဟု သိရသည္။
ေကာ္ဖီပ်ိဳးခင္းတြင္ က်ေရာက္ေသာပိုးမ်ား
ပင္ျဖတ္ပိုး ( Cutworm, Euxoa spp)
ကာကြယ္နည္းမ်ား
- (၁) ေကာ္ဖီစိုက္ခင္းျပဳလုပ္မည့္ေျမေပၚရွိ သီးႏွံစိုက္ခင္း (သို႔မဟုတ္) ေပါင္းျမက္မ်ားကို ေကာ္ဖီ မစိုက္မီ ေျမႀကီးအား လအနည္းငယ္ႀကိဳတင္၍ ထယ္ထိုးလွန္ထားသင့္သည္။
- (၂) နံနက္ေစာေစာပိုင္း ပိုးေကာင္မ်ားေျမႀကီးအတြင္းသို႔ တိုးမ၀င္မီေကာက္စု၍ သတ္ျဖတ္ႏွိမ္ နင္းႏိုင္သည္။
- (၃) ဒိုင္ယာဇီႏြန္ေဆးရည္ ( ၄၀%) ၊ (၂၁) ေအာင္စအား ေရဂါလံ (၆၀-၇၀)ျဖင့္ေရာစပ္၍ တစ္ ဧကစာပက္ဖ်န္းၿပီး ကာကြယ္ႏိုင္သည္။
ရြက္စားခူေကာင္ႀကီး ( Giant Looper, Ascotic spp)
ကာကြယ္နည္းမ်ား
- (၁) ေဒသအလိုက္ ကြက္ၿပီးက်ေရာက္ပါက ၊ လွ်င္ျမန္စြာျပန္႔ပြားမႈ မျဖစ္မီ လက္ျဖင့္ေကာက္စု၍ ဖ်က္ဆီးပစ္ရန္ (သို႔မဟုတ္) အင္ဒိုဆာလ္ဖန္ (Endosulfan) ပိုးသတ္ေဆးအား တစ္ဧက (၁)လီတာႏႈန္းသံုး၍ ပက္ဖ်န္းကာကြယ္ႏိုင္သည္။
- (၂) ေကာ္ဖီခင္းႏွင့္ပ်ိဳးခင္းအား ေန႔စဥ္ဂ႐ုတစိုက္ ၾကည့္႐ႈ႕စစ္ေဆးမႈျပဳလုပ္၍ ဤပိုးက်ေရာက္မႈ ေတြ႕ရွိပါက ေစာစီးစြာ လက္ျဖင့္ေကာက္စု၍ ဖ်က္ဆီးျခင္းသည္ ပို၍ စီးပြားေရးတြက္ေခ် ကိုက္ႏိုင္သည္။
အၿမီးပါ ရြက္စားခူေကာင္ ( Tailed Caterpillar, Epicampotera spp )
ကာကြယ္နည္းမ်ား
- (၁) ဖီႏိုက္ႀတိဳသီယြန္ ပိုးသတ္ေဆး ၅၀% (ML) (၁၅)စီစီကို ေရ (၂၀)လီတာႏွင့္ ေရာစပ္၍ ထားေသာေဆးေဖ်ာ္ရည္
- (၂) ဖင္သီယြန္ပိုးသတ္ေဆး ၅၀% (ML) စီစီကို ေရ (၂၀)လီတာႏွင့္ ေရာစပ္ေဖ်ာ္ထားေသာ ေဆးေဖ်ာ္ရည္
- (၃) မာလာသီယြန္ ၅၀% (ML) ေဆး ၆၅ စီစီကို ေရ (၂၀)လီတာႏွင့္ ေရာစပ္ထားေသာ ေဆးရည္
အထက္ပါ ေဆးေဖ်ာ္ရည္မ်ားကို ေကာ္ဖီတစ္ပင္လွ်င္ အရြက္ အနည္းအမ်ားကို ၾကည့္၍ ေဆး ၆၀၀-၈၅၀ စီစီႏႈန္းျဖင့္ ပက္ဖ်န္းကာကြယ္ႏိုင္သည္။
ပ်ပိုး ( Aphids, Toxoptera aurantii)
ကာကြယ္နည္းမ်ား
- (၁) ပါရာသီယြန္ (Parathion) ၊ ဒိုင္ယာဇီႏြန္ေဆးမႈန္႔မ်ားျဖင့္ ပက္ဖ်န္းကာကြယ္ႏွိမ္နင္းႏိုင္ သည္။
- (၂) ေဆးရြက္ႀကီးဆပ္ျပာေဖ်ာ္ရည္ျဖင့္လည္း ပက္ဖ်န္းႏွိမ္နင္းႏိုင္သည္။